Havva TUNC 15.07.2007
Tarım sektöründe yeniden yapılanmayı sağlamak, üretimde artış gerçekleştirebilmek, ürün çeşitlenmesini sağlamak üretim fazlalıkları önlemek vs. amacıyla tarımda havza destekleme modeline geçiş yapılacağı Tarım Bakanı tarafından açıklanmıştır.
Türk tarımında uygulanmakta olan destekleme sistemi ürün bazında prim ödeme sistemine dayanmaktadır. Diğer bir deyişle prim ödeme kapsamına giren ürün sayısı 16 olup prim kapsamına giren bu ürünler hububatlar, yağlı tohumlar ve baklagiller olmak üzere üç gruba ayrılmıştır.
Tarım havzası destekleme modelinde ekilebilir tarım alanları 30 havzaya ayrılmış olup 150 çeşit ürünün çevreyle ilgili yapısına göre tarımda yeniden yapılanmayı sağlayarak söz konusu modelin uygulamaya konulacağı ifade edilmiştir.
Tarımda havza destekleme modelinde” hangi havzada hangi ürün yetiştirilecek, yetiştirilecek ürün miktarı ne kadar olacak vs. bunların tek tek belirtileceği ifade edilmektedir. Tarım havzası destekleme modelinde bugüne kadar üretilen ürün, bu model kapsamında üretimine son verilecek ise yerine ekilmesi gereken bir ürün var ise o ürünün ekilmesi ve ilgili ürün için gerekli destek ve yardım çiftçiye nasıl yapılacaktır? Ya da ürünün üretilmesinden vazgeçiliyor ve o bölge o ürünün üretiminin verimsiz olduğuna karar verilirse, üreticinin uğradığı kayıp nasıl karşılanacak? Ya da yeni bir alanda üretici olması için gerekli teknik bilgi ve parasal destek nasıl verilecek? Ve bu tip harcamalar nasıl ve ne şekilde finanse edilecektir? Diğer bir deyişle çiftçi üretimde ve ya sonrasında karşılaştığı sorunuyla baş başa mı bırakılacak? yoksa desteklenip gelir elde edici başka bir alana kaymasını sağlayacak bilgi ve mali destek verilecek mi?
Üretici bu proje öncesinde diyelim ki (x) ürününden 1000 birim üretmiş olsun, bu modelin uygulanması nedeniyle (üretimde arz kısıtlanması yapılsın) 100 birim üretmesi durumunda üreticinin üretim azalmasından dolayı uğradığı gelir kaybı nasıl giderilecektir?
Örneğin, fındık üretin alanlarının olması gerekenden fazla olduğu söylenmekte olup bu üretim alanlarının daraltılacağı belirtilmektedir. Üretim alanlarının daraltılmasından dolayı iş ve gelir kaybına uğrayan üreticinin kayıpları kim nasıl karşılayacaktır? Yoksa üretici kendi sorunlarıyla baş başa mı bırakılacaktır? Tarımda üretim alanlarının daralması yeni işsizler oluşturacak bu da beraberinde köyden kente göçü hızlandıracaktır. Üretimde yaşanacak daralma beraberinde hem sosyolojik hem de ekonomik sorunları getirecektir. Ortaya çıkması olası bu durumlarla ilgili çözüm ve desteklemeler nelerdir? Bunlara alternatif çözümler önerilmiş midir?
Tarımda uygulanmak istenen havza destekleme sistemi içerik ve düzenleme itibarıyla başarılı gözükmektedir. Ancak mevcut boşlukları itibarıyla uygulanabilirliği üreticin gelir kayıplarını karşılayabileceği inandırıcı değildir. Ve bunun yanı sıra sistemin ,yeni üretim alanları açılmasını sağlama, üretim fazlalıklarını elimine etme, uğranılacak kayıpları giderme ve alternatif çözümler üretme konusunda yetersiz olacağıdır.
Toplam aktif nüfusun % 24’ünün istihdam edildiği tarım sektöründe yeniden yapılanmaya gidilecekse uygulanacak metot ve yöntemler yanı sıra tarım politikaların açıklanması ve uygulamaların nasıl finanse edileceği ve de finansmanın üreticiler arasında gelir ve iş kayıplarına yol açmadan eşit ve adil bir biçimde nasıl dağıtılacağı açık ve net bir şekilde belirlenmesi gerekir. Aksi takdir hedeflenenlerin gerçekleşmesi olası değildir.