Havva TUNC 25.03.2009
Yerel seçimlere beş kala hükümetin beyaz eşyadan otomotive, otomotivden mobilyaya, mobilyadan elektronik eşyaya vb yapmış olduğu KDV ve ÖTV oranlarındaki indirimlerden beklenen etki elde edilecek midir? Beklenen olumlu etkinin sağlandığı varsayarsak yani iç talepte beklenen canlanmanın elde edilmesi durumunda bütçenin azalan gelir kaynakları yerine geçecek ek kaynak nasıl bulunacaktır
Bütçe gelirleri içinde dolaylı vergilerin (ÖTV, KDV gibi) payının % 70 olduğu bir ekonomide dolaylı vergi oranlarının düşürülmesi ciddi gelir kaybına yol açacaktır.
2009 yılının ilk iki ayında elde edilen bütçe açığı yılsonu hedeflenen bütçe açığını yaklaşmıştır. Daha açıkça ifade edersek, Ocak–Şubat dönemi bütçe açığı yaklaşık 10 milyar TL olup yıllık(12 aylık) hedef olan 10 milyar TL ‘yi yakalamıştır. Bu duruma dolaylı vergi oranlarında yapılan indirimde eklenince yılsonunda bütçe açığı kat be kat artacaktır. Sorumuzu tekrar edelim bütçe açığı nasıl finanse edilecektir?
Sorumuzu değişik şekilde soralım, Azalan vergi gelirleri nereden nasıl karşılanacaktır? Ya iç piyasadan ya da dış piyasalardan karşılanacaktır. Sistematik Küresel finansal krizin varlığı dış piyasalardan kredi ya da borç bulma kısacası finansman bulma şansını yok etiğinden, iç finansman kaynaklarına yönelinecektir. Bütçe açığını gidermek için iç finansman kaynaklarına başvuru faiz oranları üzerinde artırıcı yönde baskı yaratacaktır. Faiz oranlarındaki artış iç borçlanma maliyetini artıracağından bütçe açığının maliyetinide artıracaktır. Kısa dönemde iç talepte elde edilen canlanma birkaç dönem sonra daha temel sorunlarla karşımıza çıkacaktır.
Bütün bunların yanı sıra, iç talepteki canlanmanın temel aktörü konumunda olan hane halkları harcamalarını gelecekte elde etmeyi hedefledikleri gelirleri üzerinden yaparlarsa, bu gelirlerin gerçekleşmemesi durumunda ( kriz dönemlerinde işten çıkarmalar, gelir kayıpları olası durumlardır), kısa dönemde ortaya çıkan canlanma bir iki dönem sonra daha kötü sonuçları beraberinde getirecektir. Daha da önemlisi iç talebi canlandırmak adına yapılan bu tip düzenlemelere üretimi teşvik edici istihdam yaratıcı veya işsizliği azaltıcı düzenlemeler eşlik etmez ise ekonimide elde edilen iyileşme kısa dönemli nefes almalardan öteye gitmez. Tam tersine uzun dönemde sorunun boyutunu daha da ağırlaşır.