Havva TUNÇ
Seçmenin seçme hakkı seçime giren partiler ve partiye üye milletvekili adaylar arasında olmaktadır. Seçmen kendi düşüncesine en yakın partiyi tercih listesine alarak seçimini yapar. Yapılan bu tercih sonucunda tercih edilen partiden milletvekili olan adaylar milletvekili olma hakkını elde ederler. Seçmen partisini tercih ederken milletvekili adayını belirleyebilme şansı yoktur. Tercih ettiği parti kimi milletvekili aday listesine koymuşsa onu seçmiş olacaktır. Yani tercih hakkı parti listesi ile sınırlıdır. O zaman bu ne biçim milletvekili seçimi? Kim kimi seçiyor? Milletvekili adayı olarak seçilen kişiler seçilme vasıflarına sahip mi? Bunların cevabı parti meclisince verilirse, evet. Seçmen tarafından verilseydi cevabın evet olup olmayacağı belli değil, evet de olabilir olmayabilirde.
Seçmenler olarak, seçme hakkımızı kullanacağız ama hiç hoşlanmadığımız bir kişiyi milletvekili olarak seçmiş olacağız. Nasıl mı? Şöyle ki, Partilerin kendilerine özgü ilişkileri ile adaylara atfettikleri önem seçmenle farklılık arz eder.
Seçmen milletvekili adayının eğitimi, kişiliği, olaylara bakışı, geçmişi, geleceği gibi özelliklerine göre değerlendirirken herhangi bir parti belirleyeceği milletvekili adayının partisine getireceği oy potansiyeline, ekonomik konumuna ve gerek parti içi yönetim ile olan ilişkileri gerekse parti dışı ilişkilerindeki diplomatik kişiliğine bakarak ya da araştırarak karar verir. Bu durum bazen bir sorun çıkartmazken bazen de, çoğunlukla, seçmen ile parti açısında ikilem yaratacak durumlar olur.
Temel aktör insan olunca bunun böyle olması kaçınılmazdır. Her kim olursa olsun, ister milletvekili ister başkan ister işsiz vs, temel amacı kişisel yararını maksimum kılacak davranış ve tercih de bulunur. Böyle bir seçim sistemi içinde kişisel tercihler ile parti tercihleri arasındaki farklılıklar ve ikilemler olacaktır. Ayrıca bu belirttiğimiz duruma partilerin “Tek Adam Siyaseti” mantığıyla yönetildiğini ekleyince, gerçekten seçmen mi milletvekilini seçiyor? .