Havva TUNC 30 Aralık 2008
Madoff yatırım şirketi 1960 yılında ABD’de Charles Madoff( Baba Madoff) tarafından kurulmuştur. Sistemin işleyişi “Ponzi Scheme” denilen bir yönteme göre olmaktadır. Ponzi Scheme, borcun borçla ödenmesi olarak tanımlanabileceği gibi para girişlerinin para çıkışlarından fazla olması olarak da tanımlanabilir. Daha açıkça ifade edersek, sisteme yatırılan paralar çıkanlardan fazla olduğu sürece sistem işlemekte ve devamlılığı piyasa tarafından güvence altına alınmış olmaktadır. Burada para girişlerinin yüksek miktarlarda olmasının sağlayan ve sistemin devamlılığını sağlayan temel öğe gelen paraya ödenen faiz haddinin piyasa faiz haddinin üstünde olmasıdır.
Diğer bir deyişle, sistemin işleyişi, yatırımcıların şirkete yatırdıkları paralar ve bunlara yapılan faiz ödemeleri şeklindedir. Yatırılan para ödenende fazla olduğu sürece sistemin işleyişi süreklilik kazanmaktadır. Yani, toplanan paralar ödemelerden fazla olduğu sürece sistem kendi kendini beslemektedir. 1960’danberi işleyen sistem 2007’lere bir sorun çıkmadan geldiğine göre dünden bugüne ne değişmiştir de sistem iflas etmiştir? Bu soruya cevap vermeden önce söylenecek tek şey böyle bir sistemin mevcudiyeti ve işleyişi sonucunda toplam 50 milyar dolarlık bir zarar ortaya çıkmış ve bunun adı zarardan çok bir dolandırıcılıktır ve bu dolandırıcılık iflas etmiştir.
Sorulacak diğer bir soru sistemi denetleyen ve yapılan işleri kontrol eden bir mekanizma (kurum ve kuruluş) yok mudur? Keza, Madoff yatırım şirketi piyasada nasıl bir güven yaratarak bu noktaya gelmiştir? Sexurity and Exchange Commission isimli kuruluşun görevi bu tür kuruluşları denetlemek ve kontrol etmektir. Denetleme ve kontrollerin yapıldığı halde dolandırıcılığın anlaşılmadığının söylenmesine rağmen denetlemenin tam olarak yapılmadığı bazı şeylere göz yumulduğudur. 1999 yılında “Sexurity and Exchange Commission”, Madoff Yatırıma uyarıda bulunmuş ama arkası getirilmemiştir. Madoff Yatırımın sahibi olan B. Madoff’un bir dönem Nasdaq ikinci başkanlığı yapmış olması bu yatırım şirketine güven duyulması için gerekli ve yeterli olmuştur. Daha da önemlisi her zaman olumlu haberi satın almaya eğilimli olan finans piyasaları genel davranışını burada da göstermiştir. Yani,“Madoff Yatırıma” yatırım yapılması “iyi bir seçim” mesajı piyasa tarafından satın alınmış ve bugüne kadara gelinmiştir.
Madoff’a parasını yatırıp kaybetmiş olanlar ile durumun vahametinin farkına varıp parasını önceden alıp zarar etmekten kurtulanlar, yasal düzenlemeler gereği, alanlar aldıklarını kaybedenler kaybettikleri ile eşit konumdalar. Nasıl mı? Durumu fark edip paralarını elde ettikleri getirisiyle alan yatırımcıların dolandırıcı(Madoff) ile işbirliği yaptığı ve sistemin işleyişten sorumlu oldukları kabul edilmektedir. Dolayısıyla kazananlar aldıklarını geri vereceklerdir. Sonuçta öyle ya da böyle Madoff ile yatırım ilişkisi içinde olan herkes kazanan ya da kaybeden mağdur olanlar arasındadır.
Paranın azalan getirisini telafi etmek için parasını Madoff’a yatıran yatırımcılar Midyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmuşlardır. Kısacası dolandırılmışlardır. Dolandırılan miktar 50 milyar dolardır.