Havva TUNC 21.07.2010
Serbest döviz piyasasında denge, piyasa içi dinamikleri tarafından belirlenmektedir.Yani, döviz piyasasında TL’nin dolar karşısındaki değeri dolar arz ve talebi tarafından belirlemektedir. Dolayısıyla Türk finans piyasandaki inişli çıkışlı spekülatif sıcak para hareketleri TL’nin döviz (Amerikan Doları) karşısındaki değerini (kurunu) belirlemektedir.
Küresel piyasalarda, finansal krizle beraber artan likidite hacmi, kar arayışları finansal piyasalar arasında dengesizliğe yol açmaktadır. Daha açıkça ifade dersek, küresel krizi finanse etmek için piyasaya sunulan fonlar, artan likidite hacmi ve bu fonların Türk finans piyasasına gelmesi ile ortaya çıkan Dolar bolluğu TL’nin değerlenmesine yol açmaktadır.
Ulusal ekonomiye döviz girişi yabancı finansal yatırımcının finansal varlıklara artan ilgisi ile artmıştır. , 2010’nun ilk altı ayında finansal varlık alımları, birikimli olarak gelen döviz miktarı 6.5 milyar US Doları olmuştur. Döviz piyasasında artan döviz miktarı TL’nin aşırı değerlenmesine yol açmaktadır. Döviz girişi sürdükçe TL’nin değer kazanımı devam edecektir.
Bir taraftan döviz arzının bollaşması TL’nin değer kazanımını sağlamaktadır. Bu döviz girişleri aynı zamanda cari açığın ve büyümenin finansmanını sağlamaktadır. Türkiye ekonomisinin ekonomik büyüme modeli ithalata dayalı olduğundan bu sermaye girişleri hem sermaye birikimini sağlama hem de üretime ucuz ithal girdi teminiyle hedeflenen ekonomik büyümenin gerçekleşmesine olanak tanımaktadır, dolar karşısında değerli TL’ye karşılık.
Diğer taraftan, TL’nin Dolar karşısında değer kazanımı ulusal ekonomiye dış dünyadan gelen sermaye miktarındaki artış sonucunda olmaktadır. TL’nin değerli konumu ulusal ekonomi için bir risk oluşturması ve bunun önlemesi amacıyla uygulanabilecek Tobin Vergisi gibi para giriş ve çıkışlarını kontrol edici politikaları uygulamadan önce, asıl üzerinde düşünülmesi gereken sermaye girişlerine getirilecek denetleme ve kontrol sonucu, sermaye girişleri azalacaktır. Bu durumda ekonominin sermaye ihtiyacı nasıl temin edilecektir? Asıl önemli olan budur.
Tasarruf eğiliminin negatif olduğu bir ekonomide sermaye stokuna ilavelerde bulunamayan yani, yeterli sermaye birikimini gerçekleştiremeyen bir ekonomi harcamalarını finanse etmek, yatırımlarını finanse etmek için gerekli sermayeyi nasıl temin edecektir? Herhalde ulusal ekonomiye giren sermaye yapılacak denetlemelerle değil.
Kısacası, TL’nin değerliliği nihai bir durum olup, asıl üzerinde durulması gereken konu izlenmekte olan ya da izlenecek olan finans ve üretim politikaları ile büyüme modellerini yeniden oluşturmaktır.