Ahmet Uçtum/ SMM 27.02.2014
Hazine Müsteşarlığı tarafından uzun vadeli ve kuponlu olarak, yabancı para cinsinden yurtdışı piyasalarda ihraç edilen borçlanma aracı Eurobond olarak isimlendirilmektedir. GVK. nun 75 inci maddesi menkul sermaye iradının tarifi yapmakta ve Eurobondlar vergi uygulaması bakımından Devlet tahvili ve Hazine Bonosu gibi değerlendirilmektedir.
Eurobondlardan elde edilen faiz gelirleri tevkifata tabi ise de bu oran 193 sayılı kanunun 94/7-a maddesine göre sıfır olduğundan elde edilen gelir üzerinden ilgili kurumlar tarafından vergi kesintisi yapılmamaktadır. Bu nedenle Eurobondlardan elde edilen faiz gelirlerinin belirlenen beyan sınırını aşması halinde beyana tabi gelir olarak gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekir.
Gerek 1 Ocak 2006 tarihinden önce veya sonra ihraç edilmiş olan Eurobondlardan elde edilen faiz gelirine döviz cinsinden ihraç edilmelerinden dolayı enflasyon indirimi uygulanmamaktadır.
EUROBOND FAİZ GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ
A-Tam mükellef gerçek kişiler
Eurobondların itfası sırasında oluşan kur farkları gelir sayılmadığından sadece elde edilen kupon faiz geliri, kuponun tahsil edildiği tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak Türk Lirasına çevrilir. 2013 yılında elde edilen faiz gelirinin 26.000 TL. aşması durumunda tamamı gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilir.
26.000 TL’lik gelirin hesabında elde edilen faiz gelirinin yanı sıra 193 sayılı kanunun 86/1-c maddesinde belirtilen gelirlerinde dikkate alınması gerekmektedir.
B-Dar mükellef gerçek kişiler
193 sayılı gelir vergisi kanununun 86/2 maddesi ile dar mükellef gerçek kişilerin elde ettikleri tamamı Türkiye’de vergilendirilmiş ücret, serbest meslek kazancı, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları yıllık beyanname beyana tabi değildir.
C- Tam mükellef kurum ve Dar mükellef kurumlar
Tam mükellef kurumların elde ettikleri Eurobond faiz gelirleri % 0 stopaja tabi olup tamamı kurumlar vergisine tabidir.
Dar mükellef kurumların elde ettikleri Eurobond faiz gelirleri % 0 stopaja tabi olup beyan edilmemektedir.
EUROBONDLARIN ELDE ÇIKARILMASINDAN ELDE EDİLEN ALIM-SATIM (DEĞER ARTIŞ ) KAZANÇLARININ VERGİLENDİRİLMESİ :
I-Tam Mükellef Gerçek Kişilerde 01.01.2006 tarihinden Önce İhraç Edilen Eurobond
Alım Satım Kazancının Vergilendirilmesi
258 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde, eurobondların elden çıkarılmasından sağlanan kazancın hesabında , elden çıkarma karşılığında alınan yabancı para tutarının TL karşılığından, bunların alımında ödenen yabancı para tutarının TL karşılığı ve varsa alım satım giderleri düşülerek kalan dikkate alınmaktadır. Yani borçlanma senedi (eurobond) döviz cinsinden ihraç edilmiş olmakla birlikte, satışından elde edilecek kazanç Türk Lirası bazında hesaplanmaktadır.
Kazancın hesaplanması sırasında maliyet bedeli elden çıkarıldığı ay hariç ÜFE artış oranında arttırılmak suretiyle bulunmaktadır. Satış sonrası elde edilen kazanç üzerinden kesinti yapılmamaktadır. Satıştan doğan zararlar satıştan doğan kazançlara mahsup edilebilmektedir.
Elde edilen bu gelirin yanında Gelir Vergisi Kanununun 82 ci maddesine göre elde edilen beyana tabi alım satım kazancı da dikkate alınarak toplam tutardan istisna tutar (2013 yılı için 21.000,00 TL) düşülerek aşan kısım gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.
Örnek 1-
Bay (K) 08.06.2005 tarihinde 100.000 USD nominalli eurobondu 99.269,44 USD fiyata almıştır. Primli olarak alınmış olan bu menkul kıymetin, satış tarihi itibariyle alınmayan kuponlara isabet eden prim tutarı dahil maliyeti 99.269,44 USD olarak hesaplanmıştır. Bu eurobond 17.01.2013 tarihinde 125.816,66 USD’ye satmıştır.
1-Veriler
08.06.2005 MBDA kuru 1 USD = 1,3536 TL 17.01.2013 MBDA kuru 1 USD= 1,7620 TL
2005 Mayıs ayı ÜFE (TÜFE) : 121,96 2012 Aralık Ayı ÜFE : 209,28
2- Alım Satım Kar/Zararı
Maliyet Bedelinin TL Karşılığı : 99269,44 USDx1,3536 = 134.371,11 TL.
Endekslenmiş Maliyet : 134.371,11 X(209,28/121,96) = 230.577,12 TL.
Satış tutarının TL karşılığı : 125816,66 USD x 1,7620 = 221.688,95 TL.
Satış Kazancı : (221.688,95-230.577,12) = – 8.888,17 TL.
Örnek 2-
Bay (K) 17.07.2206 tarihinde 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen 50.000 USD nominalli eurobondu 47.033,33 USD fiyata almıştır. Primli olarak alınmış olan bu menkul kıymetin, satış tarihi itibariyle alınmayan kuponlara isabet eden prim tutarı dahil maliyeti 47.033,33 USD olarak hesaplanmıştır. Bu eurobond 17.01.2013 tarihinde 62.908,33 USD’ye satmıştır.
1-Veriler
17.07.2006 MBDA kuru 1 USD = 1,5748 TL 17.01.2013 MBDA kuru 1 USD= 1,7620 TL
2006 Haziran ayı ÜFE : 136,58 2012 Aralık Ayı ÜFE : 209,28
2- Alım Satım Kar/Zararı
Maliyet Bedelinin TL Karşılığı : 47033,33 USDx1,5748 = 74.068,09 TL.
Endekslenmiş Maliyet : 74.068,09 X(209,28/136,58) = 113.493,70 TL.
Satış tutarının TL karşılığı : 62908,33USD x 1,7620 = 110.844,48 TL.
Satış Kazancı : (110.844,48-113.493,70) = – 2.649,22 TL.
Örnek 3-
Bay (K) 27.11.2206 tarihinde 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen 217.718 USD nominalli eurobondu 224.999,45 USD fiyata almıştır. Primli olarak alınmış olan bu menkul kıymetin, satış tarihi itibariyle alınmayan kuponlara isabet eden prim tutarı dahil maliyeti 224.999,45 USD olarak hesaplanmıştır. Bu eurobond 17.01.2013 tarihinde 312.640,50 USD’ye satmıştır.
1-Veriler
27.11.2006 MBDA kuru 1 USD = 1,4705 TL 17.01.2013 MBDA kuru 1 USD= 1,7620 TL
2006 Ekim ayı ÜFE : 137,03 2012 Aralık Ayı ÜFE : 209,28
2- Alım Satım Kar/Zararı
Maliyet Bedelinin TL Karşılığı : 224999,45 USDx1,4705 = 330.861,69 TL.
Endekslenmiş Maliyet : 330.861,69 X(209,28/137,03) = 505.310,77 TL.
Satış tutarının TL karşılığı : 312640,50 USD x 1,7620 = 550.872,56 TL.
Satış Kazancı : (550.872,56 -505.310,77) = 45.561,79 TL.
VERGİLENDİRME
Bay (K) 2013 yılında satmış olduğu Eurobondlardan ikisinden (8.888,17+2.649,22=) 11.537,39 TL. zarar etmiş diğer satışından ise 45.561,79 TL. kar etmiştir. Bu işlemlerin sonucunda elde edilen net gelir (45.561,79-11.537,39 = ) 34.024,40 TL.dir. Bay (K) nın 2013 yılında başka alım satım kazancı olmadığı varsayıldığında elde edilen 34.024,40 TL net gelirden 2013 yılı istisna tutarı 21.000,-TL. sının tenzili sonucu kalan 13.024,40 TL. geliri mart ayında vereceği gelir vergisi beyannamesinde beyan edecektir.
II-Tam Mükellef Gerçek Kişilerde 01.01.2006 tarihinden Sonra İhraç Edilen Eurobond
Alım Satım Kazancının Vergilendirilmesi
Elde edilen kazanç stopoja tabi olmayıp kazançta bir istisna da söz konusu değildir. Kazancın hesaplanması yukarıdaki örneklerde olduğu gibidir. Yalnız 01 Ocak 2006 tarihinden itibaren ihraç edilen Eurobondların alım satımından elde edilecek gelirlerin hesaplanmasında ÜFE endekslemesinin yapılabilmesi için bu süre zarfında artış oranının %10 veya daha fazla olması gerekmektedir. Eğer artış oranı %10 nun altında ise endeksleme yapılmayacak satış tutarından maliyet tutarının çıkarılması ile bulunan rakama göre satış karı veya zararı hesaplanacaktır. Elde edilen kazanç ne olursa olsun beyana tabidir. Yukarıdaki örnekler dikkate alındığında elde edilen net 34.024,40 TL. alım satım kazancının tamamı beyan edilecektir.
01 Ocak 2006 tarihinden itibaren ihraç edilen Eurobondların alım satım kazançlarını Tam Mükellef Kurumlar Kurum kazancı olarak beyan edeceklerdir. Dar Mükellef Kurum ile Dar Mükellef Gerçek Kişiler ise bu kazançlarını beyan etmeyeceklerdir.